مهارت های ضروری برای زندگی

 مهارت های ضروری برای زندگی نوجوانان

در سال ۱۹۹۶ میلادی سازمان بهداشت جهانی به منظور پیشگیری و همچنین افزایش سطح بهداشت روانی افراد و جامعه، برنامه ای با عنوان آموزش مهارت های زندگی تدوین کرد. هدف از این برنامه افزایش توانی های روانی- اجتماعی نوجوانان بود. برای این که بتوانند با مقتضیات و مسائل و دشواری های زندگی، سازگارانه برخورد کنند. برنامه مهارت های ضروری برای زندگی بر این اصل استوار است که نوجوانان نیاز و حق دارند که بتوانند از خودشان و خواسته هایشان در برابر موقعیت های سخت زندگی دفاع کنند.

اصطلاح مهارت های زندگی به گروه بزرگی از مهارت های روانی- اجتماعی و میان فردی گفته می شود که می تواند به افراد کمک کند تا تصمیماتشان را با آگاهی اتخاذ کنند، به طور موثر ارتباط برقرار کنند، مهارت های مقابله ای و مدیریت شخصی خود را گسترش دهند و زندگی سالم و بارآور داشته باشند.

مهارت های زندگی می توانند اعمال شخصی و اعمال مربوط به دیگران و نیز اعمال مربوط به محیط اطراف را طوری هدایت کنند که به سلامت بیشتر منجر شود و سلامت بیشتر یعنی آسایش بیشتر جسمانی، روانی و اجتماعی (یونیسف، ۲۰۰۳).

مهارت های ضروری: ارتباط و روابط میان فردی

• مهارت روابط بین فردی که شامل مهارت های کلامی و غیر کلامی، گوش دادن فعال، بیان احساسات، بازخورد دادن (بدون سرزنش کردن) و بازخورد گرفتن
• مهارت مذاکره و نه گفتن که شامل مهارت های مذاکرهو مدیریت تعارض، جرات ورزی و توانایی نه گفتن است
• همدلی که شامل توانایی گوش دادن و درک نیازها و شرایط دیگران و بیان درک آن است. به عبرت دیگر توانایی تجسم احساسات و نیازهای افراد دیگر
• مشارکت کار گروهی که شامل احترام قائل شدن برای کمک های دیگران و تفاوت های آنان، دستیابی به توانایی های شخصی خود و کمک به به گروه است
• مهارت طرفداری کردن که شامل مهارت های تاثیرگذاری و متقاعد کردن ومهارت های انگیزشی است.

مهارت های ضروری: تصمیم گیری و تفکر انتقادی

• مهارت های حل مشکل و تصمیم گیری. که شامل مهارت های گردآوری اطلاعات، ارزشیابی از پیامد اعمال آینده برای خود و دیگران و تعیین راه حل های ممکن برای مشکلات است. همچنین شامل مهارت های تحلیلی مرتبط با تاثیر ارزش ها و نگرش های خود و دیگران برانگیزش است.
• مهارت تفکر انتقادی. که شامل تحلیل تاثیرات رسانه ها و همسالان، تحلیل نگرش­ها، ارزش­ها، هنجارهای اجتماعی و اعتقادات و عوامل تاثیرگذار بر آن­ها و شناسایی اطلاعات مرتبط و منابع اطلاعاتی است.

مهارت های ضروری: مقابله و مدیریت شخصی

• مهارت های برای افزایش منبع درونی کنترل که شامل مهارت های تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس، مهارت های خودآگاهی (آگاهی از حقوق خود، نفوذ ارزش ها، نگرش ها نقاط قوت و ضعف خود) مهارت های تعیین هدف و مهارت های ارزشیابی از خود و خود کنترلی است.
• مهارت های مدیریت احساسات. که شامل مدیریت خشم، کنار آمدن با غم و غصه ها و اضطراب ها، مهارت های کنار آمدن با خسارت، سوء استفاده از و ضربات عاطفی است
• مهارت مدیریت استرس. که شامل مدیریت زمان، تفکر مثبت و فنون آرمیدگی است.

مهارت های زندگی – سازمان بهداشت جهانی

سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۹۶، ده مهارت اصلی را به عنوان مهارت های زندگی معرفی کرده و آن ها را در پنچ گروه زیر قرار داده است:

۱- خودآگاهی- همدلی ۲- ارتباط- روابط میان فردی ۳- تصمیم گیر- حل مسئله ۴- تفکر خلاق- تفکر انتقادی ۵- مهار کردن هیجانات- مقابله با استرس

در پژوهشی که توسط دکتر رسول کدرنوقابی و دکتر حسن پاشا شریفی انجام شد، مهارت های زندگی را به سه گروه تقسیم کردند که عبارتند از: مهارت های عاطفی، مهارت های اجتماعی، مهارت های شناختی. این تقسیم بندی برای انسجام و اجتناب از پراکندگی انجام شد.

مهارت های هر گروه به شرح زیر است:

مهارت های عاطفی

• خودآگاهی
• مقابله با هیجانات
• مقابله با استرس (فشار روانی)

مهارت های اجتماعی

• همدلی
• ارتباط موثر
• روابط بین فردی
• شهروند مسئول بودن
• حل تعارض

مهارت های شناختی

• تصمیم گیری
• حل مسئله
• تفکر خلاق
• تفکر انتقادی

برگرفته از مقاله تهیه و تدوین برنامه درسی مهارت های زندگی برای دانش آموزان دوره تحصیلی متوسطه (دکتر رسول کردنوقابی و دکتر حسن پاشا شریفی)