برای درونی کردن فرآیند مسئولیت پذیری چهکار می‌توانم بکنم؟ چگونه می‌توانم خود را قانع کنم که از آن شانه خالی نکنم؟ اینجاست که سه کلید مسئولیت‌پذیری به کار می‌آید. نحوه برخورد با نوجوان تنبل
این سه کلید دروازه مسئولیت‌پذیری را برای شما می‌گشایند: اراده و خواست، آگاهی از موقعیت و روبه‌روئی با موقعیت.
خواست و اراده
خواست و اراده در لغت به معنای فرآیندی است که شما با آن قصد رسیدن به هدف یا انجام کاری را دارید. همه آدم ها در وضعیت‌های دشوار قرار می‌گیرند. شما هم به حتم در محیط خانه یا اجتماع به مشکل هائی برخورده‌اید. نخستین قدم برای پذیرش مسئولیت در قبال مشکل، عزم و اراده برای مواجهه با آن است نه انکار یا فراموشی. با انکار نه چیزی حل میشود و نه از بین می‌رود؛ بلکه به عمق تاریکی فرو می‌رود و روزبه روز قوی‌تر میشود.
به این دلیل خواست و اراده کلید نخست مسئولیت‌پذیری است که بدون آن، دو کلید دیگر بی‌معنا خواهندبود. اگر شما نخواهید، زمین و زمان نیز دست به دست هم بدهند، نمی‌توانند شما را وادار به انجام آن کار کنند. به خاطر داشته باشید تنها به زبان آوردن از شما فردی مسئول نمیسازد؛ بلکه به عمل است. انتخاب اقدام در موقعیت دشوار و مشکل پیش آمده یا ماندن در مرحله سرزنش و انکار و غصه، شما را فردی مسئولیت‌پذیر تعریف می‌کند.
بهتر است چنین بگوئیم: خواست و اراده نخستین کلید پیروزی در هرزمینه ای است. بدیهی است تازمانیکه از ته قلب نخواهید، رسیدن به هدفی را آغاز نمی کنید. ممکن است به موقعیت‌هائی برخورده‌اید که بارها و بارها از سوی بزرگترها به کاری تشویق شده‌اید؛ اما نتوانسته‌اید آن را شروع کنید. دلیل اصلی این است که عزم و اراده‌ای برای انجام آن کار در خود نداشته‌اید. چندکار این چنینی سراغ دارید؟ دلیل نداشتن اراده شما چه بوده است؟ بی علاقگی؟ تنبلی؟ لجبازی با پدرومادر؟
آگاهی از موقعیت
همانگونه که نخستین کلید پیروزی، اراده است، آگاهی از موقعیت نیز نخستین کلید تغییر است. چه تغییر درونی و چه تغییر وضع بیرونی. آگاهی از موقعیت، درواقع تشخیص و درک شما از وضعیتی است که در آن گرفتار شده‌اید. برای مثال وقتی در رابطه‌ای به بن‌بست می‌رسید چقدر از نقش خود در به هم خوردن رابطه، نقش دیگری و مشکل اصلی آگاهی دارید؟ تازمانیکه وضعیت را به خوبی مشاهده و درک نکنید، نمی‌توانید بهترین واکنش را در قبال آن نشان دهید. درک نکردن موقعیت، باعث میشود گاهی یک اشتباه را چندبار تکرار کنید که به معنی تلف شدن وقت و عمر است.
هنگامیکه به مشکلی برمی‌خورید باید بیدرنگ از خود بپرسید «در چه وضعیتی قرار دارم؟» آیا آماده رویاروئی با مشکل هستید یا تنها به غرزدن و نقش قربانی را ایفاکردن اکتفا میکنید؟ آیا آن موقعیت و مشکل مختص شماست؟ آیا شما مسئول آن هستید؟ آگاهی از موقعیتی که در آن هستید، موجب میشود درک بهتری از راههائی که پیشرو دارید، برایتان ایجاد شود. شناخت مشکل، میزان ارتباط آن به شما و احساس شما به آن موجب میشود که بهترین راه حل را انتخاب کنید. این آگاهی شما را از سردرگمی نجات میدهد و به سوی پذیرش مسئولیت هدایت می‌کند.
روبه‌روئی با موقعیت نحوه برخورد با نوجوان تنبل
کلید سوم مسئولیت‌پذیری روبه روئی با مشکل است. این مواجهه باعث میشود مشکل را بی هیچ سرپوش و فیلتری درک کنید، مسئولیت حل آن را برعهده بگیرید و یک گام به بالندگی نزدیک‌تر شوید. توجه کنید که روبه روئی با موقعیت همیشه به معنای جنگیدن یا مخالفت با آن نیست؛ بلکه منظور مواجهه با خود و احساس درونی خود است؛ با پذیرش کامل و بی هیچ ناراحتی. مواجه شدن با مشکل به شما توان میدهد که بتوانید سد قربانی شدن را بشکنید و خود را از شر بهانه‌جوئی‌ها خلاص کنید؛ با تمرکز بر حل موقعیت بد. نحوه برخورد با نوجوان تنبل
روبه‌روئی با مشکل یا موقعیت دردسرساز موجب نگرانی و اضطراب میشود. اما همین مواجهه بی واسطه موجب میشود مواردی را ببینید که تاکنون از آنها غفلت کرده اید. مواردی نیز هست که هم مربوط به وضعیت از نظر دورمانده است و هم مربوط به توانائی‌هائی که تاکنون به آن آگاهی نداشته‌اید. همین موضوع موجب میشود شما در رویاروئی با مشکل های بزرگ‌تر شهامت بیابید و اعتمادبه نفس خود را نیز تقویت کنید. باید بدانید بیرون آمدن از پناهگاه امن قربانی بودن و زل زدن در چشمان مشکل پیش آمده، شهامتی می‌خواهد که هرکسی از عهده آن برنمی‌آید. پس اگر توانستید این کار را بکنید، باید به خود ببالید. نحوه برخورد با نوجوان تنبل
توانائی‌هائی که بیان کردیم در وجود همه آدمها هست؛ اما به سادگی نمی‌توان آن را شکوفا کرد. پس نگران نباشید و بدانید که تنها با تمرین می‌توان مهارت کسب کرد. نکته مهمی که در آخر این فصل باید به آن اشاره کنیم این است که سه کلید مذکور راهی برای رسیدن به‌خود، رهبری و هدایت آینده خود است؛ راهی که ایستگاه اول آن مسئولیت‌پذیری است.
چالش
- درباره کلیدهای مسئولیت‌پذیری چه فکر میکنید؟ آیا این مهارت‌ها را در خود می‌بینید؟
- هنگام بروز مشکل، اولین واکنش شما چیست؟ فرار میکنید یا می‌ایستید و به آن فکر میکنید؟
- آیا وقتی مشکلی برای شما پیش می‌آید احساس سردرگمی میکنید؟