دلیل سیگار کشیدن نوجوانان
ﻣﺼﺮف ﺳﻴﮕﺎر ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ. ﺗﺨﻤـﻴﻦ زده ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻫﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ در اﺛﺮ ﻋﻮارض ﻧﺎﺷﻲ از ﻣـﺼﺮف ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻣﻴﺮد. ﺳﻴﮕﺎر ﻋﻼوه ﺑﺮ زﻳﺎﻧﻬﺎی ﺟﺴﻤﻲ، ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﻲ اﻓـﺮاد را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻣ ﻲ اﻧﺪازد. ﺗﻘﺮﻳﺒﺄ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ در ﻣﻮرد ﻣﻌﺘﺎدان ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و رﻓﺘﺎرﻫـﺎی ﭘﺮﺧﻄﺮ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ، ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه در آﻏﺎز ﺳﻴﮕﺎری ﺑﻮده اﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻌﻨﻮان دروازه ورود ﺑﻪ اﻋﺘﻴﺎد و ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ اﻟﻜﻞ و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﭘﺮﺧﻄﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد. ( دلیل سیگار کشیدن نوجوانان )
ﺑﺮاﺳﺎس ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﻲ وﺳﻴﻊ ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺑـﺮروی ﺳـﻴﮕﺎرﻳﻬﺎ در اﻳﺮان ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ۸۲ درﺻﺪ ﺳﻴﮕﺎرﻳﻬﺎ، ﺳﻴﮕﺎر را در ﺳﻨﻴﻦ ۱۴ ﺳﺎﻟﮕﻲ و ﻛﻤﺘﺮ از آن ﺷﺮوع ﻛﺮده اﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ۸۸ درﺻﺪ از ﺳﻴﮕﺎرﻳﻬﺎی اﻳﺮان در ﺳﻨﻴﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﻴﺪن ﺳﻴﮕﺎر روی ﻣﻲ آورﻧﺪ.
سیگار کشیدن نوجوانان
دلایل کشیدن سیگار نوجوانان از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﺑﺪون ﺷﻨﺎﺧﺖ دﻗﻴـﻖ ﻣـﺸﻜﻞ و ﻋﻠﻞ آن ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺒـﻮده و ﺗﻔـﺎوت ﻫﺎی ﻣﻮﺟـﻮد در ﺟﻮاﻣﻊ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﮔﺮاﻳﺶ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑـﻪ ﺳﻴﮕﺎر ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﺋﻲ دارد. پژوهشی توسط صالح سلیمی و همکاران در رابطه با این موضوع انجام شده است که مهمترین عوامل موثر بر مصرف سیگار توسط نوجوانان به شرح زیر است:
-
رفع عصبانیت
اﻛﺜﺮﻳﺖ نوجوانان معتقدند که سیگار اﺛـﺮ آراﻣﺶ ﺑﺨﺸﻲ و «رﻓـﻊ ﻋـﺼﺒﺎﻧﻴﺖ » دارد. یخش از اظهارات نوجوانان:
«ﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﻣﺪت زﻳـﺎدی اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﺪ. ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ وﻗﺘﻲ ﺑـﺎ ﭘﺪرش درﮔﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳـﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻣﻲ رود روی ﭘﺸﺖ ﺑﺎم و ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﺪ. ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ اﻋﺼﺎﺑﻢ را راﺣﺖ ﺗﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ، ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ راﺣﺖ ﺗﺮ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ. ﻣﻮﻗﻊ درس ﺧﻮاﻧـﺪن و اﻣﺘﺤﺎن ﻫﻢ زﻳﺎد ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﺪ».
«وقتی می بینم پدر یا برادرم وﻗﺘﻲ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ، ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ و آرام ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ، ﻣﻦ ﻫﻢ وﻗﺘﻲ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮم ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻜﺸﻢ ﺗـﺎ آرام ﺷﻮم ».
«اﺛﺮ ﺗﺴﻜﻴﻦ دﻫﻨﺪه ﺳﻴﮕﺎر ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺗﻠﻘﻴﻦ اﺳـﺖ. ﻣﻦ ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﺳﻴﮕﺎر را ﺑﺮای ﺗﺴﻜﻴﻦ ﻧﻜﺸﻴﺪم. ﺳﻴﮕﺎر را ﺑﺮای دﻟﺨﻮﺷﻲ ﻣﻲ ﻛﺸﻢ »
-
کنجکاوی
اظهار نظر نوجوانان:
«ﻃﻌﻢ ﻫﺮ ﭼﻴﺰی را ﺑﺎﻳﺪ ﭼﺸﻴﺪ»،
«اوﻟﻴﻦ ﺑﺎری ﻛﻪ ﺳﻴﮕﺎر ﻛﺸﻴﺪم در ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻪ ﺑـﻮد، دوم ﻳﺎ ﺳﻮم راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪم، ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺪاﻧﻢ ﭼﻪ ﻣﺰه ای
دارد، ﭼﺮا دﻳﮕﺮان اﻳﻦ را ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ؟».
-
احساس شخصیت
ﺑﺮﺧﻲ از داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ آدﻣﻬﺎی ﻣﻬـﻢ و ﺑﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﻤﻪ ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ.
اظهار نظر نوجوانان:
«وﻗﺘﻲ آدم ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﺪ اﺣﺴﺎس ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ، اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺰرگ ﺷﺪه اﺳﺖ»
«ﺑﻌﻀﻲ وﻗﺖ ﻫﺎ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ آدم اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ، ﻣﺜﻼً وﻗﺘﻲ در ﺧﻴﺎﺑﺎن راه ﻣﻲ رود ﻳﺎ ﻓﺎﻣﻴﻞ ﻳﺎ آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ آدم اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﻨﺎری ﻣﻲ روﻳﻢ و ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﻴﻢ، ﺑﺮای اﺣﺴﺎس ﺑـﺰرگ ﺑﻮدن، اﺛﺒﺎت اﺧﺘﻴﺎرات و ﻧﺸﺎن دادن ﺑﺰرگ ﺷﺪﻧﻤﺎن ﺑﻪ دﻳﮕﺮان »
«ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﻴﮕﺎر ﻛﺸﻴﺪن ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﻮد را ﺑﺰرگ ﺟﻠﻮه دﻫﻨﺪ»
-
ترس طرد شدن از گروه
اظهار نظر نوجوانان:
«ﺷﻤﺎ در ﻳﻚ ﺟﻤﻊ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﺳﻴﮕﺎری اﻧﺪ، ﻣﺜﻼً در ﻛﻠﻮپ، در ﺟﻤﻊ دوﺳﺘﺎن ﭼﻮن ﻧﻈﺮ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻗﻠﻴﺖ ارﺟﺤﻴﺖ دارد ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ ﺑـﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ از آﻧﻬﺎ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻜﺸﻴﺪ. ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻮی را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آورﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺳﻴﮕﺎر ﻧﻤﻲ ﻛﺸﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮد ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻜﺸﺪ»
-
تاثیر محیط
اظهار نظر نوجوانان:
«ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ. ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻠﻮپ ﺑﺎزی ﻫﺎی راﻳﺎﻧﻪ ای و ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ، ﺑـﻪ اﺻﻄﻼح ﻛﻠـﻮپ ﺑﺎزی ﻫﺎی راﻳﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ در واﻗﻊ ﻛﻠﻮپ ﺑﺎزی ﻫﺎی ﺳﻴﮕﺎری ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﭽﻪ ﻫﺎی ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﻠﻮپ و ﺑﻪ دود ﺳﻴﮕﺎر ﻋﺎدت ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. آﻧﺠﺎ ﻫﻤﻪ ﺳـﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ. ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻋﺎدی ﺷﺪه و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﻌﺎرف دوﺳـﺘﻲ و ﻳﺎ ﺧﻮدﺷﺎن ﺳﻴﮕﺎری ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ»
-
تقلید (از بزرگترها یا گروه های مرجع مانند هنرمندان و…)
اظهار نظر نوجوانان:
«دﻳﺪم ﻫﻤﻪ ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ، ﻫﻤﻪ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻫﺎ ﭘـﻴﺶ ﻣـﺎ ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ، ﭘﺪر، ﻋﻤﻮ و… ﮔﻔﺘﻢ ﭼﺮا آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ، ﺧﻮب ﻣـﺎ
ﻫﻢ ﺑﻜﺸﻴﻢ و …».
«ﺧﺎﻟــﻪ ام روزی ۲/۵ ﺑــﺴﺘﻪ ﺳــﻴﮕﺎر وﻧﻴــﺴﺘﻮن ﻣـﻲ ﻛﺸﺪ، اﻳﻦ ﺧﺎﻟﻪ ام را ﺧﻴﻠﻲ دوﺳﺖ دارم، ﺳﻴﮕﺎر ﻛﺸﻴﺪﻧﺶ دﻳﺪن دارد و …»
«ﻣﻌﻠـﻢ زﺑﺎن ﻣﺎ در دوره راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪ، ﻣﻲ ﮔﻔﺖ: ﺳﻴﮕﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ، ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺪارد ﻛﻪ، ﻳﻪ ﺟﻮری ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ آدم ﻫﻮس ﻣﻲ ﻛﺮد ﻳﻚ دوﻧﻪ ﻫﻢ ﻣﻦ ﺑﻜﺸﻢ».
-
احساس خوشی و نشاط
ﺑﺮﺧﻲ از نوجوانان ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﮕﺎر ﺣﺲ و ﺣﺎل ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ دﻫﺪ.
اظهار نظر نوجوانان:
«ﺳـﻴﮕﺎر، ﺣﺲ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ آدم ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻴﺎن ﻧﻴﺴﺖ»
-
لجاجت و مخالفت با روش ها و سخت گیری های والدین
اظهار نظر نوجوانان:
«ﻗﺒﻼً وﻗﺘﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ام ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﻢ و ﻣﺮا ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ، ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪم، ﺷﺎﻳﺪ روزی ۱/۵ ﺑﺴﺘﻪ، وﻟﻲ ﺣـﺎﻻ ﻛﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪه اﻧﺪ و ﻛﺎری ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﺪارﻧﺪ، ﺗﻌﺪاد ﺳﻴﮕﺎرﻫﺎﻳﻢ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. وﻗﺘﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ﻛﺎری ﺑﻪ ﻛﺎر آدم ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﻛﻢ ﻛﻢ ﻓﺮد ﺧﻮدش از ﺳﻴﮕﺎر ﺑﺪش ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻛﻨﺎر ﻣﻲ ﮔﺬارد.
وﻟﻲ وﻗﺘﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﺨﺘﮕﻴﺮی ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻓﺮد ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و … و ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻜﺸﺪ».
-
کمبود محبت در خانواده
اظهار نظر نوجوانان:
«ﻛﺴﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻜﺸﺪ و ﻛﻤﺒﻮدی ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﻳﺎ ﻣﺤﺒﺖ در ﺧﺎﻧﻮاده ﻛﻢ اﺳﺖ ﻳﺎ در ﺑﻴﻦ دوﺳﺘﺎن ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮدش را در ﻧﻈﺮ دﻳﮕﺮان ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد و …».
«ﻛﻤﺒﻮد ﻣﺤﺒﺖ در ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻨﺎه آوردن ﺷﺨﺺ ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻳﻚ ﭘﺴﺮ ﺧﺎﻟﻪ دارم ﻛﻪ ﻣﻌﺘﺎد اﺳﺖ و …»
-
عشق زود هنگام
به ﻃﻮر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ۶۰-۷۰ درﺻﺪ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ در ﻋـﺸﻖ، ﻋـﺸﻖ ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ، و ﻳـﺎ ﻋـﺸﻖ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ در روی آوردن ﺑـﻪ ﺳﻴﮕﺎر دﺧﺎﻟﺖ دارد.
اظهار نظر نوجوانان:
«ﻋﺸﻖ و ﺑﻪ ﻗﻮل او، ﻋﺸﻖ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ در ﺳﻴﮕﺎر ﻛﺸﻴﺪن ﻧﻘﺶ دارد» (خانم)
-
تحریک مثبت ناخواسته از طرف والدین
در چندین مورد نوجوانان گفتند که به طور مکرر برای خرید سیگار برای پدرشان رفته اند و گاهی سیگار برمی داشتند.
اظهار نظر نوجوانان:
«در بچگی و تاکمی پیش تر از این وقتی پدرم سیگار می کشید، از من می خواست فندک سیگارش را روشن کنم. خیلی خوشم می آمد و دوست داشتم خودم هم سیگار را امتحان کنم».
البته در مواردی مخلفت هایی هم با این مورد وجود داشت؛ «از اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ روز ﻣﻲ روم از ﻣﻐﺎزه ﺑﺮای ﭘﺪرم ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﮔﻴﺮم،
ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻲ ﻛﺸﻢ . آدم ﻫﺎ ﺟﻮر ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮم».
-
رفع تنهایی
اظهار نظر نوجوانان:
«ﻓﻘﻂ ﺳﻴﮕﺎره ﻛﻪ ﺑﺮای ﻣﺎ ﻣﻲ ﺳﻮزه، ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ».
ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﮔﻮﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﺑـﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ در ﺑﻴﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺳﻴﮕﺎری ﮔﻮﻳﻪ راﻳﺠﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﺎﻳﺖ از اﺣﺴﺎس ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ دروﻧﻲ آﻧﻬﺎ دارد.
-
اعتراض به مدیران و مسئولان اجتماعی
اظهار نظر نوجوانان:
«اﺻﻞ ﻣﺸﻜﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﻫﺰار اﻣﻴﺪ درس ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺳﺮﺑﺎزی ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺎر ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺧﺎﻧﻮاده و زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺪﻫﻨﺪ. ۱۲-۱۳ ﺳﺎل زﺣﻤﺖ ﻛﺸﻴﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻲ ﻛﺎر اﺳﺖ. ﺑﺮود ﻛﺎرﮔﺮی ﻛﻨـﺪ؟! ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ. ﻣﺪﻳﺮان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﺟﻮاﻧﺎن را درک ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ، ﺟﻮان ﻫﺎ اﻳـﻦ ﻃﻮری ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﺎر روی ﻣﻲ آورﻧـﺪ»
منبع: پژوهشی کیفی بر علل گرایش نوجوانان ارومیه به سیگار، سلیمی صالح و همکاران، نشریه دانشکده پرستاری و مامایی
دلیل سیگار کشیدن نوجوانان
