ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﺎﻟﻢ از دﻳﺪﮔﺎه ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن
ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ اﺳﺎﺳﻲ و ﻋﺎﻣﻞ زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ در ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻋﺎﻃﻔﻲ، ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎدی و ﻛﺴﺐ ﻫﻮﻳﺖ و اﺣﺴﺎس ﺗﻌﻠﻖ در ﻧﻮﺟوانی است. با توجه به تحقیقی که در زنجان دکتر سرور پرویزی و همکاران پیرامون ویژگی های خانواده سالم و نقش خانواده در سلامت نوجوانان انجام شده است. محورهایی که از نظر نوجوانان اهیمت دارند عبارتند از: ( فرزندپروری ، خانواده سالم ، )
-
ارتباط در خانواده
ارتباط در خانواده یکی از زمینه های موثری است که واﻟﺪﻳﻦ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﻮﺟﻮان، ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﻟﺰوم ﺑﺮﻗﺮاری راﺑﻄﻪ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان، ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﺑﻮدن را ﻋﺎﻣﻞ و درک ﻧﺸﺪن ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺎﻧﻮاده را ﻣﺎﻧﻊ ﺳﻼﻣﺖ ﺧﻮد دانسته اند. در این تحقیق دختری ۱۸ ساله معتقد بود “اگر خانواده نوجوان را درک کند، نوجوان ها هم با پدر و مادر ﺣﺮف ﻣﻲزﻧﻨﺪ، اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﭽﻪ، ﺧﺎﻧﻮاده رو اﻣﻴﻦ ﺧﻮدش ﻧﺪوﻧﻪ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎی ﻧﺎﺑﺎب ﻣﻲﮔﺮده و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺳﻴﮕﺎری و ﻣﻌﺘﺎد ﻣﻴﺸﻪ”
ﻣﺸﺎرﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ از ﺳﻮی واﻟﺪﻳﻦ درک ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ از ﺳﻮی دﻳﮕﺮ ﺑﻴﻦ ﻧﺤﻮه ارﺗﺒﺎط واﻟﺪﻳﻦ و ﺳﻼﻣﺖ ﻓﺮزﻧﺪان ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﻲ ﻫﺴﺖ، ﮔﺎه ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎی واﻟﺪﻳﻦ، ﺑﺮای ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﻼل ﻃﻠﺒﻲ ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻮده و از اﻳﻦ رو آزارﻧﺪه اﺳﺖ.
-
دوﻣﻴﻦ ﻃﺒﻘﻪ اﺻﻠﻲ، ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﺎﻟﻢ
واﻟﺪﻳﻦ ﺳﺎﻟﻢ (ﻏﻴﺮ ﺳﻴﮕﺎری وﻏﻴﺮ اﻟﻜﻠﻲ،…) ﭘﻴﺶ ﺷﺮط ﺳﻼﻣﺖ ﻧﻮﺟﻮان، اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻣﺎﻧﻊ ﺳﻼﻣﺖ ﻧﻮﺟﻮان، ﺗﺤﻤﻞ ﺧﻄﺎی ﻓﺮزﻧﺪان، ﻟﺰوم آﮔﺎﻫﻲ واﻟﺪﻳﻦ از ﺗﻜﺎﻣﻞ و ﺳﻼﻣﺖ ﻧﻮﺟﻮان ﺑﻮده اﺳﺖ.
-
ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻃﺒﻘﻪ اﺻﻠﻲ، ﻣﺤﺪودﻳﺖ
ﺷﺎﻣﻞ زﻳﺮﻃﺒﻘﻪﻫﺎی ﻧﻈﺎرت و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺮ دوﺳﺘﻲﻫﺎی ﻓﺮزﻧﺪان، آزادی ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه و ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت واﻟﺪﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻣﺸﺎرﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶﻫﺎ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖﻫﺎی واﻟﺪﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ بسزاﻳﻲ دارد ﻧﻈﺎرتﻫﺎی دورادور و ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس ﺑﺮ دوﺳﺘﻲﻫﺎی ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﻮﺟﻮان اﺳﺖ. ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺸﺎرﻛﺖﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺗﺄﻛﻴﺪ زﻳﺎدی داﺷﺘﻨﺪ. ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ:
«ﻣﻦ اﮔﺮ ﭘﺪر ﺑﻮدم ﺑﻪ ﭘﺴﺮم آزادی ﻣﻲدادم، آزادی ﻣﻲدادم ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ، اﻟﺒﺘﻪ رﻫﺎﻳﺶ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﻛﺮدم ﻛﻪ ﺗﻮی ﺧﻴﺎﺑﻮنﻫﺎ ﺑﮕﺮده، ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﺮدم راﻫﺶ رو ﺑﺎز ﺑﮕﺬارم ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ رو ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ ﻫﺎ ﺑﻪ راه ﺧﻼف ﻧﻴﻔﺘﺪ.» (ﭘﺴﺮ، ۱۷ ﺳﺎﻟﻪ)
ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻫﺮ دو ﻣﺤﺪودﻳﺖ و آزادی را ﻻزﻣﻪ ﺳﻼﻣﺖ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و اﻧﻮاع ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺪه ﻫﺮ دو را در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﺳﻼﻣﺖ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ. اﻳﻦ ﻧﻮﺟﻮان ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎی زﻳﺎد واﻟﺪﻳﻦ را ﻋﺎﻣﻞِ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻴﺸﺘﺮِ ﺑﻌﺪی ﻣﻲداﻧﺪ:
«ﻛﻨﺘﺮل زﻳﺎد در ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻪ آدم ﺑﻪ راهﻫﺎی ﺧﻼف ﻛﺸﻴﺪه ﺑﺸﻪ، ﻣﻲﮔﻦ آدم از ﻫﺮ ﭼﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻊ ﺑﺸﻪ ﺑﻪ اون ﺣﺮﻳﺺﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻪ، ﻣﻦ اﮔﺮ ﭘﺪر ﺑﻮدم ﺗﺎﺣﺪودی ﻳﻪ آزادی ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎم ﻣﻲدادم ﺗﺎ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﺗﻮی ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻪ ﺧﺒﺮه.» (ﭘﺴﺮ، ۱۶ ﺳﺎﻟﻪ)
-
ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻃﺒﻘﻪ اﺻﻠﻲ، ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺴﻬﻴﻼت رﻓﺎﻫﻲ ورزﺷﻲ، اﻣﻜﺎﻧﺎت آﻣﻮزﺷﻲ (ﻛﻼسﻫﺎی درﺳﻲ و ﻓﻮق ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ) از ﺳﻮی واﻟﺪﻳﻦ ﺑﻮده و ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﻧﺪ.
ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ واﻟﺪﻳﻦ، در ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺴﻬﻴﻼت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﺠﺎد ﺗﻨﺶﻫﺎ و درﮔﻴﺮیﻫﺎی ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺧﺎﻧﻮاده، ﻣﻮﺟﺐ روی آوردن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دوﺳﺘﺎن ﺷﻮد. ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ، ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ اﻣﻜﺎﻧﺎت آﻣﻮزﺷﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﺳﻼﻣﺖ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺗﺄﻛﻴﺪ کرده اﻧﺪ. ﺑﺴﻴﺎری از ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎی ورزش و ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت از ﺳﻮی واﻟﺪﻳﻦ را در ﺳﻼﻣﺖ ﺧﻮد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ. اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ از ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢِ راﻳﺞ ﺑﻴﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺷﻮد. ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن در اﻳﻦ ﺑﺎره ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ:
«ﻣﻦ اﮔﺮ اﻣﻜﺎﻧﺎت داﺷﺘﻢ ﻣﺜﻼً ﻳﻪ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ داﺷﺘﻢ، ﻧﻤﻲرﻓﺘﻢ اﻳﻦ ﻃﻮری ﺑﺸﻢ، اﻣﺎ اﻻن رﻓﺘﻢ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎی ﻧﺎﺑﺎب ﮔﺸﺘﻢ ﺳﻴﮕﺎری ﺷﺪم، اﻟﻜﻠﻲ ﺷﺪم، ﻫﺮ ﭼﻲ ﻛﻪ ﺑﮕﻲ ﺷﺪه ام.» (ﭘﺴﺮ، ۱۸ ﺳﺎﻟﻪ)
-
آﺧﺮﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ اﺻﻠﻲ، ایمان ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن، تقویت ایمان را، از ﻧﻘﺶﻫﺎی ﻣﻬﻢ واﻟﺪﻳﻦ ذﻛﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ. ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ، ﻳﻜﻲ از رﺳﺎﻟﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮای ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﻼﻣﺖ ﻧﻮﺟﻮان ﺧﻮد دارﻧﺪ رﺷﺪ ایمان ﺑﻪ آﻧﺎن اﺳﺖ. ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن در اﻳﻦ ﺑﺎره ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ:
«ﻣﻦ اﮔﺮ ﻣﺎدر ﺑﻮدم ﺑﻪ ﺑﭽﻪام ﻳﺎد ﻣﻲدادم ﻛﻪ ﭼﻄﻮر ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ از ﻧﻈﺮ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺮاﻳﺶ ﺧﻮﺑﻪ، ﭼﻮن ﻣﻲدوﻧﻪ ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ و ﻫﺮ ﻛﺎری ﻛﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺧﺪا ﻫﻤﺮاﻫﺸﻪ، ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﺸﻪ.» (دﺧﺘﺮ، ۱۸ ﺳﺎﻟﻪ)
منبع: پژوهش ﺗﺒﻴﻴﻦﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﺎﻟﻢ از دﻳﺪﮔﺎه ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن زﻧﺠﺎﻧﻲ، توسط دکتر سرور پرویزی، نشریه پرستاری – فرزندپروری
خانواده سالم – فرزندپروری فرزندپروری
